In de voetsporen van Vincent van Gogh in Drenthe
Het wordt je allemaal gemakkelijk gemaakt want er liggen drie aan elkaar gekoppelde bewegwijzerde fietsroutes van elk 50 kilometer voor je klaar. Ter ondersteuning is er een fantastisch uitgevoerde gids van liefst 160 pagina’s verschenen. Aan de hand van zijn brieven aan zijn broer Theo voert hij je mee naar wat hij ziet en meemaakt in Drenthe. Niet voor niets zijn de drie routes waar je langs de locaties komt waar hij schilderde en verbleef gekozen tot “Fietsroute van het jaar 2024”. Hij schrijft aan zijn broer: Het land is superbe, superbe, alles roept U toe: schilder! Zóó echt en zoo gevarieerd. Natuurlijk is er veel veranderd maar gelukkig is er nog genoeg herkenbaars uit Vincents tijd terug te vinden. De drie routes hebben de namen meegekregen van Vincents Aankomst, Vincents Dagtocht en Vincents inspiratie. We stappen op en gaan het Drentse land in.
Vincents Aankomst
Na een treinreis vanuit Den Haag arriveert Van Gogh op 11 september 1883 ’s avonds om negen uur in Hoogeveen. Nu staan er een Van Gogh informatiepaneel met een luisterverhaal via de QR code en is het de startplek van de Aankomst ronde. Vincent moest zelf zijn weg vinden. Hij vindt onderdak bij een spoorwegman in de Pesserstraat. Daarna verblijft hij grotendeels in Logement Hartsuiker. Wanneer je Hoogeveen dan binnenfietst zie je meteen tegenover Theater De Tamboer een groot portret van onze hoofdpersoon op de zijgevel van een flatgebouw.
Volg de gids maar want die verwijst naar nog meer markante punten in de stad. Eenmaal buiten de drukte fiets je via Noordscheschut en de oude veengebieden Hollandscheveld, Nieuwlande oostwaarts. Bekijk ook maar eens hoe je zelf het traject per trekschuit kan afleggen. Een heel aparte ervaring. In de gids zijn suggesties te vinden. De terugweg loopt door het oude Drenthe via Nieuw Balinge (Mantingerzand), Stuifzand naar Hoogeveen. Na drie weken krijgt Van Gogh de behoefte om dieper het veen, de turfvelden, in te trekken. Ik zal een dezer eerste dagen met de schuit de geheele Hoogeveensche vaart afvaren door de veenderijen, dwars door den Zuid Oostelijken hoek van Drenthe heen. Op 2 oktober 1883 vertrekt hij naar Nieuw-Amsterdam. Op zijn tocht passeert hij halverwege het dorpje Zwinderen. Iemand die zoveel belangstelling heeft voor het landschap dat aan hem voorbij trekt, moet een nieuw gebouwde boerderij met het jaartal 1862 (gevormd door de muurankers tussen de boven- en benedenramen) zeker zijn opgevallen. De voorgevel spiegelt na ruim honderdzestig jaar nog altijd in de Verlengde Hoogeveense Vaart.
Vincents Dagtocht
Wie nu Nieuw-Amsterdam/Veenoord binnenrijdt, wordt automatisch naar de oude silo getrokken waarop twee immense (250 m2 elk) Van Gogh schilderingen staan. Men is nog altijd trots dat de grote schilder hier verbleef. Op de westzijde staat het aquarel “De Ophaalbrug” in Nieuw-Amsterdam. Voor de silo is een veld met zonnebloemen (dat mogen we wel de bloem van Van Gogh noemen) aangelegd. Met wat draaien en keren hebben we één bloem op het schilderij kunnen projecteren. De ophaalbrug lag over de Hoogeveense vaart voor het Logement van Hindrik Scholte. waar Van Gogh tot 4 december 1883 zou verblijven. Nu heet het witgeschilderde huis het ‘’Van Gogh Huis’’ en is start- en eindpunt van de Dagtocht en Inspiratietocht.
Aan het portret aan de stationszijde van de silo zit een opmerkelijk verhaal vast. Hoe Vincent er in Drenthe heeft uitgezien weten we niet, want er zijn geen foto’s of (zelf)portretten van hem uit de periode 1872-1886 bekend. Daarom is een wedstrijd uitgeschreven voor de amateur-kunstschilders van De Nachtwacht van Emmen om hun interpretatie te geven van hoe Vincent er in Drenthe uit kan hebben gezien. Winnares werd Jantje Hartman uit Klazienaveen. Haar werk is door andere kunstenaars middels AI-techniek doorontwikkeld zodat het geschikt is om op een groot oppervlak aan te brengen. De ophaalbrug en het Drentse portret van Vincent van Gogh worden met elkaar verbonden door een tekst uit één van de Drentse brieven van Vincent van Gogh aan zijn broer Theo in Parijs. Van Gogh is zeer actief in de zuidoosthoek van Drenthe. Zo reist hij op een dag met de kar mee met logementhouder Scholte die naar de markt gaat in Assen. Zo komt hij, na om drie uur te zijn vertrokken,‘s morgens om zes uur al in de streek rondom Zweeloo aan, waar hij andere kunstenaars hoopt te ontmoeten, maar het blijft bij hoop. Hij zal zich alleen moeten vermaken. Aan zijn broer schrijft hij:
Ik kwam voorbij een oud kerkje met een herder met een koppel schapen langs de hegge. In ’t ’fond zag men niet het doorkijkje op de zee doch alleen op de zee van jong koren, de zee der voren in plaats van die der golven. Die streek rond Zweeloo is op dit moment geheel & al jong koren- onafzienbaar soms dat aller aller teerste groen dat ik ken. Met er boven een lucht van fijn lilas wit dat een effekt geeft- ‘k geloof niet te schilderen maar dat voor mij den grondtoon is de men kennen moet om te weten wat den grond van andere effekten is. Een zwarte aarde, vlak – oneindig- een blanke lucht van fijn lilas wit. Die aarde spruit dat jonge koren uit.-met dat koren is ze als beschimmeld.
Met het groen op de akkers bedoeld hij de winterrogge die hier in de herfst of winter wordt gezaaid. Stop op je fietstocht even af bij het kerkje in Zweeloo en bekijk door het doorkijkpaneel hoe Van Gogh het kerkje zag dat hij in 1883 schilderde.
Vincents Inspiratie
We komen weer terug in Nieuw-Amsterdam om aan het derde rondje te beginnen. Bekijk eerst nog de langs de vaart twee banken met gekleurde mozaiek steentjes met Van Gogh thema’s. Knap werk hoe men dat met eindeloos geduld heeft kunnen maken. De derde lus voert door het voormalige gebied van de turfwinning: Schoonebeek, Bargerveen, Weiteveen. Van Gogh blijft lyrisch over het landschap waar hij terecht is gekomen. Drenthe is superbe maar het er uit houden hangt van veel dingen af- hangt af of men er geld voor heeft, hangt af van of men bestand is tegen de eenzaamheid. Het land is zoo mooi dat ik ’t U niet zeggen kan. Laat dit het motief zijn om naar zuidoost Drenthe te trekken en ga er van de rust genieten. De gids “Op de fiets met Van Gogh” is daarbij onmisbaar.
Gids Van Gogh Fietsroute
ISBN : 978 9083352343
Redactie: Katja Staring
Prijs: 9,95 Euro
Zie verder:
www.vangoghdrenthe.nl
www.vangoghdrenthe.nl/fietsroutes
www.vangoghhuisdrenthe.nl
Tekst en beeld: Teus Korporaal
